Sosiolinguistik

Sosiolinguistik

Sosio bermaksud perkara yang berkaitan dengan masyarakat dan organisasinya (Kamus Inggeris – Melayu Dewan 1994 dalam Noriah Mohamed, 2003). Sosiolingusitik merupakan gabungan daripada dua kata dasar iaitu sosiologi dan linguistik. Sosiologi bermaksud ilmu yang meliputi segala jenis hal tentang masyarakat dengan menyerap ilmu sosial yang lain (Comte dalam Abdul Rashid Daing Melebek, 2010). Linguistik pula adalah ilmu pengetahuan yang mengkaji tentang bahasa. Menurut Hartman, R.R.K, dan Stork, F.C dalam Abdul Rashid Daing Melebek, 2010, linguistik ialah satu bidang kajian, dan subjek kajiannya ialah bahasa. Linguistik pula bermaksud disiplin yang mengkaji unsur bahasa, khususnya unsur yang membentuk sistem bahasa (Noriah Mohamed, 2003).

Menurut pandangan Hudson (1980 dalam Noriah Mohamed, 2003) bidang sosioloinguistik dapat didefinisikan sebagai bidang yang mengkaji hubungan antara bahasa dengan masyarakat  yang menggunakan bahasa tersebut. Menurut Hudson (1983 dalam Abdul Rashid Daing Melebek, 2010) sosiolinguistik ialah bidang yang memperkatakan tentang aspek-aspek perhubungan antara bahasa dengan masyarakat.

Sejarah telah mengatakan bahawa kemasukan buruh asing dari luar seperti dari India dan Cina telah menyebabkan masyarakat pada masa kini telah berkembang dan menjadi tiga kelompok etnik terbesar di Malaysia iaitu Melayu, Cina, dan India. Selain itu, terdapat juga etnik lain seperti bajau, sumazau, bidayuh, orang asli, dan sebagainya. Menurut Mohd Daud bin Yusof (1994), terdapat 16 jenis dialek dalam kalangan penutur jati Bahasa Melayu di semenanjung. Menurut Ismail (1973 dalam Abdul Rashid Daing Melebek, 2010) pula terdapat sekurang-kurangnya 14 dialek Melayu di Malaysia. Ini membuktikan bahawa selain bahasa yang berbeza mengikut kaum, terdapat juga dialek-dialek tertentu yang bertebaran mengikut kawasan geografinya. Etnik bermaksud perbezaan budaya yang diwarisi oleh setiap kumpulan manusia (Mohd. Salleh Lebar, 2007). Kebudayaan tersebut merujuk kepada pertuturan, agama, makanan, dan negara asal. Selain itu, dalam sesebuah bilik darjah juga terdapat status dan kelas sosial murid yang berbeza. Status yang berbeza-beza menyebabkan timbulnya kelas sosial dalam masyarakat. Menurut Max Weber (dalam Mohd. Salleh Lebar, 2007) terdapat lima kelas sosial iaitu kelas atasan, kelas pertengahan atasan, kelas pertengahan bawahan, kelas pekerja, dan kelas bawahan. Setiap status mempunyai peranan yang tersendiri. Oleh itu, guru perlu mengetahui dan peka akan perbezaan ini berdasarkan budaya murid yang berbeza latar belakang etnik dan kelas sosial.

Guru menggunakan bahasa sebagai medium untuk menyampaikan isi pelajaran kepada murid-muridnya. Guru akan menggunakan bahasa rasmi seperti Bahasa Melayu untuk sesi pengajaran dan pembelajaran. Namun begitu, dalam kalangan murid-murid terdapat variasi bahasa yang berbeza mengikut budaya. Guru perlu memastikan mereka hanya menggunakan satu bahasa sahaja iaitu bahasa kebangsaan untuk memudahkan pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Dalam laporan Cheesman (1946 dalam Dr. Noriati bt A. Rashid, 2008) di dalam sesebuah bilik darjah sekolah inggeris terdapat murid-murid pelbagai etnik yang menuturkan hampir sebelas jenis bahasa. Maka, sekiranya murid-murid tidak dapat menguasai satu bahasa sebagai bahasa pengantar, ia akan menimbulkan kesukaran kepada guru untuk menyampaikan pengajaran dan murid-murid tidak dapat memperoleh sebarang ilmu dan juga wujud masalah perpaduan dalam kalangan mereka.

Laporan Rahman Talib 1960 merupakan usaha kerajaan untuk membentuk satu sistem pendidikan yang bersifat kebangsaan sebagai usaha menyatupadukan rakyat yang terdiri daripada pelbagai budaya. Dalam akta 1961 juga termaktub Dasar Pendidikan Kebangsaan yang menggariskan bahasa melayu sebagai bahasa pengantar utama untuk semua peringkat pendidikan.

Konferens pertama sosiolingusitik telah berlangsung di University of California, Los Angeles pada tahun 1964. Ditmar (1976 dalam Syed Ismail Syed Mustapa, 2013) mengatakn bahawa terdapat tujuh dimensi dalam penyelidikan sosiolinguistik iaitu identiti sosial penutur, identiti sosial pendengar yang terlibat dalam proses komunikasi, lingkungan sosial tempat peristiwa perbincangan berlaku, analisis sinkronik dan diakronik terhadap dialek-dialek sosial, penilaian sosial yang berbeza oleh penutur akan bentuk-bentuk perilaku penutur, tingkatan ragam linguistik, dan penerapan praktikal daripada penyelidikan sosiolinguistik.

Guru berperanan untuk mengadakan pelbagai aktiviti yang melibatkan bahasa dan budaya dalam kalangan murid-murid. Aktiviti tersebut boleh diadakan di dalam atau di luar bilk darjah mengikut kreativiti guru itu sendiri. Melalui aktiviti kokurikulum juga, guru boleh merancang pelbagai aktiviti yang menyeronokkan dan memberi manfaat kepada murid-murid. Guru hendaklah menyelitkan unsur-unsur warisan etnik budaya lain dalam aktiviti yang dirancang. Contohnya menggunakan lirik lagu kadazan dalam pelajaran muzik, menggunakan permainan tradisional india dalam pendidikan jasmani dan sukan, serta menggunakan gerak tari tarian cina dalam kegiatan kokurikulum tarian. Kemudian guru menerapkan nilai-nilai murni yang berkaitan budaya untuk menggalakkan penyatuan perpaduan antara pelbagai budaya.

Murid yang berkebolehan menggunakan pelbagai bahasa untuk berinteraksi pula perlu diberikan perhatian oleh guru. Murid ini boleh digalakkan untuk membantu rakan sebaya yang menghadapi masalah dalam berinteraksi dan berkomunikasi dalam pembelajaran. Dengan ini secara tidak langsung, penyatuan perpaduan daripada pelbagai budaya dapat diterapkan. Guru juga perlu bijak menerapkan penggunaan laras bahasa yang berbeza mengikut situasi dalam pembelajaran. Guru perlu memastikan agar murid mendapat info-info yang berkaitan dan dapat diterima serta difahami.