Perbezaan antara bahasa isyarat dengan kod tangan

Golongan pekak mempunyai cara komunikasinya yang tersendiri untuk bersosial dan berbual dalam komuniti mereka. Salah satunya dengan menggunakan bahasa isyarat yang terdiri daripada simbol-simbol bahasa yang bermakna dan difahami oleh mereka. Di Malaysia, biasanya warga pekak didedahkan dengan Bahasa Isyarat Malaysia (BIM), Kod Tangan Bahasa Melayu (KTBM), dan Kod Tangan Bahasa Inggeris (KTBI). Namun begitu, adakah setiap jenis bahasa isyarat terdapat perbezaannya atau tidak?

Bahasa isyarat dan kod tangan mempunyai beberapa perbezaan yang kadang kala tidak diketahui oleh orang lain. Dari segi sejarah, Bahasa Isyarat telah mula digunakan di Tanah Melayu sejak tahun 1954 di Sekolah Kanak-kanak Pekak Persekutuan Pulau Pinang. Kemudian Persekutuan Orang Pekak di Malaysia (POPM , 2000) telah menjalankan satu program untuk mengkaji dan mengumpulkan kesemua isyarat dari pelbagai negeri dan daerah untuk diselaraskan. Ini adalah kerana, setiap negeri dan daerah mempunyai sedikit perbezaan dari segi bahasa isyaratnya sama seperti orang yang mendengar yang mempunyai loghat bahasa melayu yang tersendiri bagi setiap negeri dan daerah. Maka buku BIM yang pertama telah diterbitkan dan mempunyai 1000 bentuk bahasa isyarat. Buku tersebut dijadikan rujukan oleh komuniti orang pekak. Selain itu, di Malaysia selain menggunakan BIM sebagai bahasa bagi orang-orang pekak, mereka juga turut menggunakan Kod Tangan Bahasa Melayu (KTBM) dan Kod Tangan Bahasa Inggeris (KTBI). Di Malaysia, KTBM merupakan terjemahan daripada Kod Tangan Bahasa Isyarat Amerika (ASL) pada tahun 1970-an. Ia merupakan kaedah komunikasi seluruh untuk sesi pengajaran dan pembelajaran kanak-kanak pekak di sekolah. KTBM merupakan ciptaan oleh sekumpulan golongan akademik yang professional untuk pengajaran bahasa di sekolah.

Perbezaan dari penggunaannya pula, bagi BIM ia merupakan bahasa komunikasi harian yang digunakan oleh orang-orang pekak di Malaysia. Sejak dahulu lagi ia menjadi bahasa komunikasi yang dibanggakan oleh orang-orang pekak itu sendiri. Sedangkan KTBM dan KTBI itu digunakan oleh guru-guru dan kanak-kanak pekak di sekolah semasa sesi pengajaran dan pembelajaran mata pelajaran bahasa. Ini adalah kerana KTBM menyamai Bahasa Melayu yang sebenar. KTBM ini menggunakan komunikasi secara menyeluruh termasuklah anggota badan dan juga ekspresi muka. Walaubagaimana pun, guru-guru bagi kanak-kanak pekak ini turut menggunakan BIM bagi membantu meningkatkan kefahaman murid-murid pekak.

BIM dari segi semantiknya mempunyai makna yang berbeza bagi setiap simbol bahasa isyarat. Contohnya bagi perkataan ‘jatuh’ mempunyai isyarat yang berbeza mengikut situasi dan penggunaan ayat. Tetapi bagi KTBM dan KTBI , walaupun perkataan yang sama tetapi mempunyai makna yang berbeza, simbol isyaratnya adalah sama. Maka, untuk membezakan makna yang berlainan itu, ekspresi muka dan ayat yang betul perlu digunakan bagi memberikan makna yang tepat.

Seterusnya , perbezaan bagi BIM dan KTBM ini dapat dilihat dari segi sintaksisnya. Sintaksis ialah ilmu bahasa yang mengkaji bentuk , struktur , dan binaan ayat. Dalam BIM, golongan pekak menggunakan ayat yang tidak tepat dari segi tatabahasanya. Subjek dan predikat tidak disusun dengan baik semasa berkomunikasi dengan orang lain. Dalam BIM, ayat predikat didahulukan dan kemudian diikuti dengan ayat subjek. Tidak seperti KTBM yang menggunakan tatabahasa dan sintaksis dengan tepat. Dalam KTBM, subjek dan predikat disusun mengikut peraturan bahasa Melayu. Jika BIM diterjemahkan dalam bentuk penulisan, susunan ayat subjek dan predikat adalah tidak tepat dan tidak tersusun mengikut peraturan tatabahasa Bahasa Melayu.

KTBM lebih menekankan penggunaan Bahasa Malaysia yang baik dan betul tatabahasanya dan menggunakan penambahan imbuhan awalan dan akhiran dalam perkataan yang digunakan. Berbanding dengan BIM, ia lebih kepada ringkasan dan tidak ada penambahan imbuhan pada perkataan yang digunakan. Malah, jika BIM diterjemahkan dalam bentuk penulisan, susunan ayat BIM adalah tidak tepat serta tidak tersusun dengan baik. Bagi golongan pekak yang terpelajar biasanya mempunyai kemahiran BIM dan KTBM kerana mereka dapat menguasai Bahasa Malaysia dengan baik. Mereka menggunakan imbuhan dan ayat yang betul dalam Bahasa Malaysia. Tetapi, dalam buku KTBM edisi kedua dan seterusnya dikatakan sukar diingati dan jarang digunakan oleh kebanyakan warga pekak.

Antara perbezaan yang ketara dalam BIM dan KTBM ialah KTBM direka oleh kumpulan pendidik yang bukan pekak. Mereka mengambil dan menukarkan Bahasa Isyarat Amerika (ASL) untuk diubahsuaikan dengan Bahasa Malaysia. Kumpulan pendidik yang mencipta KTBM ini hanya mempunyai pengetahuan yang terhad dalam kebudayaan pekak. Oleh sebab itu, kebanyakan warga pekak tidak mengamalkan KTBM ini secara menyeluruh. Tetapi ia amat relevan digunakan untuk pengajaran Bahasa Malaysia di sekolah. Sedangkan BIM itu merupakan bahasa yang diciptakan oleh orang-orang pekak itu sendiri. Maka penggunaan BIM dalam komunikasi antara orang pekak adalah lebih difahami dan selesa digunakan. Begitu juga dengan Kod Tangan Bahasa Inggeris (KTBI) juga merupakan Kod Tangan yang digunakan di sekolah untuk sesi pengajaran dan pembelajaran bahasa inggeris. Isyarat Tangan ini mempunyai tatabahasa dan imbuhan yang betul sama seperti yang terdapat dalam KTBM. KTBI ini dapat membantu kanak-kanak pekak untuk meningkatkan penguasaan dalam Bahasa Inggeris. Ia adalah mengikut kandungan perkataan dalam standard kamus Bahasa Inggeris. Kebanyakan perkataan dalam KTBI juga diambil daripada perkataan ASL. Walaupun begitu, ASL dan KTBI mempunyai perbezaan dan tidak boleh disamakan. Jika terdapat dua orang yang berlainan yang masing-masing mengamalkan ASL dan KTBI, mereka mungkin tidak dapat memahami mesej yang ingin disampaikan.

Seterusnya perbezaan yang dapat dilihat antara BIM dan KTBM atau KTBI ialah, dalam KTBM dan KTBI setiap simbol isyarat mempunyai kata dasarnya yang tersendiri. Contohnya bagi isyarat ‘mendung’ dan ‘mega’ , ia berasal daripada kata dasar ‘awan’ . Dalam KTBM dan KTBI juga, terdapat simbol isyarat yang hampir sama tetapi kod huruf pada isyarat tersebut yang membezakannya. Contohnya, bagi isyarat orang, bangsa, pelajar, dan rakyat mempunyai bentuk isyarat yang sama. Tetapi yang membezakannya ialah kod huruf pada simbol isyarat tersebut. Maka dengan itu, pelajar atau murid yang mempelajari KTBM dan KTBI akan lebih mudah mengingati simbol isyarat tersebut. Dalam BIM, simbol isyaratnya lebih kepada sifat, ciri-ciri, dan perilaku perkataan tersebut. Contohnya bagi isyarat untuk haiwan, kebanyakannya mengikut sifat dan tingkahlaku haiwan tersebut.

Kesimpulan yang dapat dibuat berdasarkan BIM, KTBM, dan KTBI ialah BIM ini merupakan bahasa isyarat yang digunakan oleh golongan pekak sejak dahulu lagi. Setiap negeri dan daerah mempunyai isyarat tangan yang tersendiri tetapi telah pun diselaraskan dan diterbitkan dalam buku BIM. Namun begitu kelemahannya ialah dalam BIM tidak terdapat simbol isyarat untuk imbuhan. Dan penggunanya sering menggunakan ayat yang tidak lengkap dan tepat seperti dalam ayat baku Bahasa Malaysia. Sedangkan dalam KTBM, isyarat yang digunakan mempunyai tatabahasa dan imbuhan yang sama dalam Bahasa Malaysia baku. Ia dicipta oleh sekumpulan pendidik yang bukan pekak dan mempunyai pengetahuan budaya pekak yang terhad. Tujuan KTBM ini dicipta ialah untuk digunakan di sekolah bagi pengajaran Bahasa Malaysia. Begitu juga dengan KTBI yang digunakan semasa pengajaran Bahasa Inggeris di dalam bilik darjah. Walaupun begitu, kadang kala guru juga akan menggunakan BIM sewaktu pengajaran bagi memberikan kefahaman kepada murid-murid pekak.